I tillegg til å vinne konkurransen i Naturen, blei artikkelen av Rasmus Benestad, Hans Olav Hygen og Øyvind Nordli frå Meteorologisk institutt nominert til årets beste artikkel av Universitetsforlaget. Biletet syner dei tre forfattarane på Universitetsforlaget sin hagefest tysdag 4. juni. Denne prisen vann dei ikkje, men det var ei ære å bli nominert, fortel forfattarane.
I tillegg til å vinne konkurransen i Naturen, blei artikkelen av Rasmus Benestad, Hans Olav Hygen og Øyvind Nordli frå Meteorologisk institutt nominert til årets beste artikkel av Universitetsforlaget. Biletet syner dei tre forfattarane på Universitetsforlaget sin hagefest tysdag 4. juni. Denne prisen vann dei ikkje, men det var ei ære å bli nominert, fortel forfattarane.
Foto: MET

Drivhuseffekten betre forklart

Anna Kathinka Dalland Evans 11.6.2019 | Endret 18.3.2021
Lagar animasjonar for å forklare fleire sider av drivhuseffekten.

– Den vanlege, populære forklaringa av drivhuseffekten forklarar ikkje klimaendringane godt nok, seier seniorforskar Rasmus Benestad ved Meteorologisk institutt.

Saman med to andre forskarar frå Meteorologisk institutt, Hans Olav Hygen og Øyvind Nordli, står Benestad bak ein ny animasjon om drivhuseffekten. Dei håpar at animasjonen kan gagne mellom andre elevar i vidaregåande skular.

Vann artikkelkonkurranse i fjor

I 2018 vann Benestad, Hygen og Nordli ei konkurranse om årets beste artikkel i tidsskriftet Naturen. Artikkelen deira heitte Er det noen tvil om menneskeskapte klimaendringer?

Dei tre forskarane brukte prispengane på å lage ein animasjon som på ein populærvitskapleg måte forklarar kvifor den auka drivhuseffekten leier til ein auka temperatur på jordoverflata.

Ble kontakta av animasjonsselskap

Benestad fortel at idéen til å lage ein slik animasjon kom fordi han blei kontakta av animasjonsselskapet Sci An. Det var tittelen på ein artikkel om drivhuseffekten som hadde fanga merksemda deira: A mental picture of the greenhouse effect: A pedagogic explanation. Artikkelen var òg mellom dei ti mest nedlasta artiklane til Springer-forlaget i 2018.

– Sci An lurte på om eg var interessert i å animere ein vitskapleg rapport eg skreiv i 2016, ein rapport som nettopp handla om korleis ein kan forklare drivhuseffekten på ein betre måte.

Rørsler i lufta har betydning for drivhuseffekten

Benestad hadde lenge tenkt på at det kunne vere mogleg å forklare drivhuseffekten på ein betre måte. Både varmestråling og vertikale rørsler i lufta har betydning for drivhuseffekten. Dei vertikale rørslene i lufta blir med eit teknisk ord kalla for konveksjon. Benestad tykte at det verkar som dei fleste skildringar av drivhuseffekten, til dømes i lærebøker, har meir og meir fokus på varmestrålinga, og gløymer konveksjonen.

– Ein analogi er ein lege som studerer menneskeanatomi og berre ser på det høgre beinet, seier Benestad. – Om ein berre ser på det høgre beinet, blir det vanskeleg å forstå korleis eit menneske kan gå. På same måte forsvinn delar av forståinga av drivhuseffekten om ein ikkje tek med konveksjonen.

Forskarane ønskjer å lage betre pedagogiske forklaringar av drivhuseffekten, forklaringar som kan skape betre forståing av korleis ting heng saman i atmosfæren.

Dialektmangfald

Animasjonen er laga med lyd på engelsk og norsk. På norsk er den laga med fleire ulike dialekter, førebels med dialekter frå Bergen, Rogaland, Sunnfjord og Trøndelag, i tillegg til normert nynorsk. Forskarane håpar at dette vil føre til at forklaringa kjennest nærare for fleire. Alle versjonane av animasjonen er tilgjengeleg ved førespurnad, og vil etter kvart bli lagde ut på Meteorologisk institutt sin Twitter-konto @Meteorologisk.